Πέμπτη 7 Ιουλίου 2011

Τοπωνύμια Ασπρογερακάτων Σφακιωτών

Αη- Στέφανος, στον, τοποθεσία, όπου παλιό εκκλησάκι του Αγίου.
Αητοφωλιές, στις, τοποθεσία. Άλλοτε δασώδης περιοχή, όπου φώλιαζαν αετοί.


Αλπότρυπες, στις, τοποθεσία όπου φωλιάζουν αλεπούδες κατά την παράδοση.
Αλωνάκι, στο, τοποθεσία, όπου παλιό αλώνι.
Αμπελάτα, στα, τοποθεσία, όπου αμπέλια.\
Αρκολιά, στα, τοποθεσία όπου κυλά ομώνυμος χείμαρρος.
Αυλή Ζαχαρία, στην, τοποθεσία.
Βαγγέλη Αλώνι, στου, τοποθεσία όπου γνωστό αλώνι.
Βαρβάρου, στου, τοποθεσία. Η τοπωνυμία έμεινε από το όνομα κάποιου παλιού ιδιοκτήτη, που ονομαζόταν Βάρβαρος (υπάρχει και Αγ. Βάρβαρος, εκκλησία της Κατούνας.)
Βαφέα, στου, τοποθεσία. Από την οικογένεια Βαφέα της παλιάς Λευκάδας.
Βεργωτίνα, στη, τοποθεσία κοντά στη Δαφνοπαναγία.
Βουτάλια, στα, τοποθεσία.
Γεωργάτα, στα, τοποθεσία.
Γριά Λαγκάδα, στη, μεγάλη πυκνόφυτη περιοχή, που τη διασχίζει ο ομώνυμος χείμαρρος, που ξεκινάει από τους Σφακιώτες (Φρυάς) και χύνεται στα ΒΔ του νησιού στη θέση Ποτισές του Αγ. Νικήτα.
Δαφνοπαναγία, στη, τοποθεσία στην πλαγία του βουνού, όπου υπάρχει εκκλησία της Παναγίας περιτριγυρισμένη από πελώριες δάφνες.
Δημοράχη, στη, περιοχή όπου είχε παλιότερα κτήματα κάποιος ονόματι Δήμος (Δήμου η Ράχη), στου Δήμου τη Ράχη.
Διχάλα, στα, τοποθεσία.
Δίλιμπα, στη, τοποθεσία όπου υπάρχει διπλή λίμπα για συγκέντρωση νερού για γεωργικές καλλιέργειες.
Καθαρούλια, στα, τοποθεσία.
Καλύβια, στα, τοποθεσία.
Καμαρίνου, στου, τοποθεσία.
Καμίνια, στα, τοποθεσία.
Καρυές, στις, τοποθεσία με πολλές καρυδιές.
Κετέρια, στα τοποθεσία.
Κιχρινές, στις, τοποθεσία σε ομαλό έδαφος, εύφορο και αποδοτικό. Τη διασχίζει δημόσιους δρόμους και δεξιά και αριστερά απλώνονται μεγάλες εκτάσεις αμπελιού.
Κοντριά, στα, τοποθεσία πετρώδης, βραχώδης.
Κόντρος, στον, τοποθεσία στην κορυφή του βουνού πάνω από τα Ασπρογερακάτα. Κάπου εκεί τοποθετείται η κατοικία του Φωτεινού, ήρωα του Βαλαωρίτη στο ομώνυμο μεγάλο και ημιτελές ποίημα του.
Κοράκου Φωλιά, στου, τοποθεσία.
Κωλοσουργιές, στις, τοποθεσία.
Λαχίδες, στις, τοποθεσία. Λαχίδι= «το εκ κληρονομίας λαχόν εις τινα μερίδιον αγρού, αμπέλου ή άλλου κτήματος».
Λιάρου Χωράφι, στου, τοποθεσία.
Μαχμούτα, στου, τοποθεσία, η ονομασία ανάγεται, προφανώς, στην εποχή της Τουρκοκρατίας στη Λευκάδα (1479-1684). Κάποιος Μαχμούτης θα προϋπήρξε εκεί ως ιδιοκτήτης της περιοχής. Το Μαχμούτας είναι μήπως συνώνυμο του μαχμαρλή = ο οκνός, ο βραδύς, ο ανόρεχτος;
Μεγάλη Ελιά, στη, τοποθεσία.
Μεγάλο Αμπέλι, στο, τοποθεσία.
Μεκιούσα, στη, τοποθεσία.
Μελίσσι, στο, τοποθεσία.
Μεσοράχια, στα, τοποθεσία.
Μύλος Κοσπέτο, στο, τοποθεσία. Το Κοσπέτος = «παρωνύμιο» της οικογένειας Κοσμά Ασπρογέρακα. Στην περιοχή υπάρχει ακόμη μισοκατεστραμμένος ο άλλοτε γνωστός ανεμόμυλος Κοσπέτου. Και στο χ. Ασπρογέρακα συνοικία Κοσπετάτα.
Μύλος Κουτσουμάνικου, στο, τοποθασία, η ονομασία από τον εκεί νερόμυλο της οικογένειας Ευσταθ. Ασπρογέρακα ή Κουτσουμάνικου. Ο μύλος βρισκόταν στο δρόμο του μεγάλου λαγκαδιού που κατευθύνεται προς Μ. Λαγκάδα - Άγ. Νικήτα - Τσουκαλάδες. Στην εποχή της ακμής του Μύλου (=νερόμυλου) πριν από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο έλεγαν οι Σφακισάνοι, συγκρίνοντας τον με τους άλλους: «Του Κουτσουμάκινου βολιός / και του Κοσπέτου αηδόνι / του Χαλικιά τρέχει και δε σώνει» (οι δύο τελευταίοι ήταν ανεμόμυλοι).
Παλιοκκλήσι, στο, τοποθεσία.
Παπά- Ζαφείρη Λόγγος, στου, τοποθεσία.
Πηγαδάκι, στο, τοποθεσία.
Πλαγιές, στις, τοποθεσία.
Πουριά, στην, τοποθεσία. Μήπως πορεία;
Ραχούλι, στο, τοποθεσία.
Σαρακνάτα, στα, τοποθεσία, λαγκάδια. Στα τοπωνύμια η «ετυμολογική» φαντασία μας τρέχει και δε σώνει. Μήπως λοιπόν τα Σαρακνάτα είναι Σαρακηνάτα;
Σκάλα Αγριλιές, στη, τοποθεσία.
Σουρουπάτα, στα, τοποθεσία.
Στενιές, στις, τοποθεσία.
Τραπέζι, στο, τοποθεσία.
Τσέρτες, στις, τοποθεσία.
Φονικό, στο, τοποθεσία.
Φριάς, Φρυάς, στο τοποθεσία και οικισμός όπου τα τρία μεγάλα ιστορικά πηγάδια, από τα χωρία του τέως και νυν Δήμου Σφακιωτών και όπου υπάρχουν επίσης τα δύο αιωνόβια πλατάνια. Ο O Μεγάλος Πλάτανος- όπως βρήκαμε σε ενθύμημα εξώφυλλο παλιού λεξικού της αρχ. ελληνικής (του Σκαρλάτου Βυζαντίου, Αθήνα, Τυπογραφείο Κορομηλά, 1852)- φυτεύτηκε στα 1845. Το ενθύμημα γράφει: «Ο Πλάτανος του Φρυά εφυτεύθη την 6η Αυγούστου 1845 υπό των Μαρίνου Ασπρογέρακα Ιωάννου, Γεωργίου Ασπρογέρακα Σπύρου, Χρήστου Καρφάκη Θεοδώρου», και στην α' σελ. σημειώνεται πάλι «εις το τέλος 1845 εφύτευσαν τον πλάτανον εις φρυάν (τον) μεγάλον», τέλος σημειώνεται: «Οι φυτεύσαντες Μαρίνος και Μήτσουλας « - «Μήτσουλα εννοεί τον Γεώργ. Ασπρογέρακα του Σπύρου» -1912. Στην περιοχή Φρυά υπάρχει και η εκκλησία της Αναλήψεως, όπου κάθε χρόνο γίνεται «το μεγάλο πανηγύρι της Αναλήψεως». Σημειώνουμε ότι η περιοχή ήταν και είναι κοινωνικό και πολιτιστικό κέντρο των Σφακιωτών, ιδίως των χωριών Καβάλλου και Ασπρογερακάτων. Είναι γνωστός ο στίχος του Βαλαωρίτη στο «Φωτεινό»: Με του Φρυά το κρύο νερό.
Χαλιάδες, στους, τοποθεσία. Χαλιάς = έδαφος γεμάτο μεγάλα χαλίκια, ανακατεμένα με το χώμα. Χείμαρρος Βαφέα, στο τοποθεσία, από το ομώνυμο λαγκάδι.
Χείμαρρος Λίζαινας, στο, τοποθεσία, λαγκάδι, στην περιοχή του Φρυά. Εκεί είναι η πηγή όπου οι γυναίκες της περιοχής έπλεναν τα ρούχα του σπιτιού, ιδίως τα χοντρά, στρώσεις, στρώματα κ.λπ. Εκεί, επίσης, έπλεναν και τα μαλλιά της νύφης για τα στρώματα του γάμου.
Χείμαρρος Μακέτου, στο, ο χείμαρρος είναι στην κορυφή του χωριού και κατεβαίνει από πάνω από το βουνό. Σέρνει δε κοκκινόχωμα, γιατί περνάει από αμμώδη μέρη.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου